Lata 1945 – 1985

HISTORIA ODDZIAŁU

ZWIĄZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO

BARTOSZYCE MIASTO

Związek Nauczycielstwa Polskiego  Odział Powiatowy w Bartoszycach jako organizacja związkowa powstał w końcu października 1945 roku i skupiał w swoich szeregach siedmiu nauczycieli. Prezesem została  Janina Radowska, która przed wojną pracowała w Wilnie w szkole średniej jako nauczycielka języka francuskiego. Jednak kadencja  jej nie trwała długo, gdyż ze względu na piętrzące się trudności w organizacji szkoły Janina Radowska w czerwcu 1946 roku złożyła rezygnację. Na jej miejsce 1 lipca 1946 roku został wybrany Franciszek Szablewski, który przed wojną był kierownikiem szkoły w Lesznie powiat przasnyski, jednocześnie był wiceprezesem Zarządu Oddziału  Powiatowego ZNP.

Wówczas  szkolnictwo rozwijało się w zawrotnym tempie zachodziła potrzeba ożywienia działalności Związku. W końcu września 1946 roku zwołano walne zebranie członków ZNP. Na zebraniu w oparciu o statut Związku wybrano Prezesa, Zarząd Oddziału i Komisję Rewizyjną. Prezesem wybrano Franciszka Szablewskiego.

Do zarządu weszli:

Do Komisji Rewizyjnej zostali wybrani:

Inicjatorami ruchu związkowego byli nauczyciele z pewnym doświadczeniem pedagogicznym oraz nauczyciele przejawiający dużą aktywność zawodową i społeczną. Należeli do nich: Franciszek  Szablewski, Janina Radowska, Janina Bieniarz, Władysław Reiss, Maria Michniewska, Stanisław Zborowski, Marian Skiba i inni. Ta grupa nauczycieli najlepiej rozumiała potrzeby i charakter funkcjonowania organizacji związkowej. Poprzez organizację związkową można było najskuteczniej w tym okresie rozwiązać problemy zaopatrzenia w produkty żywnościowe. Organizatorzy oświaty poza problemami rozwoju szkolnictwa interesowali się warunkami życia i pracy nauczycieli. Byli też zgodni co do tego, że wszyscy nauczyciele winni być członkami Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Na pierwszym posiedzeniu Zarządu Oddziału ZNP w Bartoszycach na wniosek  prezesa podjęto uchwałę, by wystąpić do Zarządu Miasta o przydział budynku na siedzibę Związku.  Miejska Rada Narodowa przychyliła się do prośby ZNP i przydzieliła budynek przy ulicy Hanki Sawickiej, który wymagał kapitalnego remontu.

W styczniu 1947 roku zwołano nadzwyczajne walne zebranie, celem opodatkowania się na remont przydzielonego budynku. Na walnym zebraniu członkowie związku  dobrowolnie opodatkowali się kwotą 100 złotych na rok czasu. W ten sposób związek uzyskał pomieszczenie na klub nauczycielski,  kancelarię, hotel na 12 łóżek i mieszkanie dla woźnego.

Jeszcze nie zdążono się należycie urządzić, gdy weszła ustawa o anulowaniu wszelkich darowizn na rzecz różnych organizacji. Pieniądze wydatkowane na remont Zarząd Miejski zwrócił Zarządowi Oddziału i budynek z powrotem został przekazany Miejskiej Radzie Narodowej. Od 1948 roku Zarząd Oddziału nie posiadał własnego lokalu.

Z chwilą powołania Zarządu Oddziału ZNP w Bartoszycach rozpoczęło się organizowanie ognisk. W listopadzie 1945 roku powołano pierwsze ognisko ZNP skupiające nauczycieli zatrudnionych w Bartoszycach. Funkcję prezesa powierzono Stanisławowi Zborowskiemu nauczycielowi szkoły podstawowej nr 1. Ognisko to skupiało nauczycieli pracujących w całym powiecie. Dopiero w 1946 roku z chwilą powiększenia kadry pedagogicznej pracującej w terenie tworzono w miejscu organizowania szkoły. Do wyróżniających się prezesów w tamtym czasie należeli: Janina Sienkiewicz, Stefania Łohutko, Maria Dulko, , Danuta Wołejko, Zofia Jałkiewicz, Weronika Michałowska, Jan Gabriel, Marian Maciąg.

Problematyka wokół której koncentrowała się praca ZNP w Bartoszycach na przełomie lat 1945 – 1948, dotyczyła takich kwestii jak:

Napływający nauczyciele widząc aktywną działalność ZNP szybko stawali się jej członkami. Powodowało to sukcesywny rozwój nauczycielskiej organizacji związkowej. Przekonuje o tym fakt, że w roku 1945 liczba członków ZNP wynosiła zaledwie siedem osób a już w 1950 roku 235, w 1955 – 396, 1965 – 840.

Po przejściu Franciszka Szablewskiego do administracji, Prezesem związku został wybrany Jan Klim, pełniący chwilowo obowiązki dyrektora Szkoły Mechanizacji Rolnictwa. Następnym prezesem został wybrany Feliks Zalewski – dyrektor Szkoły Zawodowej i pierwszy inspektor szkolny. Piątym prezesem był Mateusz Trzaska – dyrektor szkoły jedenastoletniej.

W 1950 r. instancje związkowe w województwie zmieniły nazwę związku na Związek Zawodowy Nauczycielstwa  Polskiego. Zrezygnowano z ognisk jako podstawowych komórek organizacyjnych, a w ich miejsce powołano zakładowe i międzyzakładowe organizacje związkowe (ZOZ i MOZ). Na terenie działania Zarządu Oddziału Powiatowego ZZNP w Bartoszycach zorganizowano 8 MOZ i 10 ZOZ. Celem tych zmian miało być przybliżenie związku nauczycielom i ożywienie pracy związku. Świadczyć ma o tym fakt, że na plenarne posiedzenia Zarządu Oddziału zapraszano przewodniczących ZOZ MOZ.

W celu eliminowania słabości funkcjonowania niektórych ZOZ i MOZ Zarząd Oddziału powziął  szereg przedsięwzięć organizacyjnych. W planach pracy zaczęto uwzględniać sprawy związane z podnoszeniem wyników nauczania, rozwojem działalności kulturalno-oświatowej, dokształcaniem nauczycieli i poprawą warunków socjalno-bytowych.

Mimo niedociągnięć organizacyjnych w pracy związku okres ten zaznaczył się wzrostem liczby związkowców. Wiązało się to z rozbudową szkolnictwa podstawowego, ponadpodstawowego i liczniejszym dopływem nauczycieli do szkół bartoszyckich.

W 1956 roku nastąpiły zmiany w życiu politycznym i społecznym kraju, które miały wpływ na pracę związku. Nauczyciele bartoszyccy i działacze związkowi z dużym zainteresowaniem śledzili zmiany zachodzące w naszym kraju. Z nadzieją została przyjęta uchwalona przez Sejm w kwietniu 1956 roku Ustawa o prawach i obowiązkach nauczycieli. Od tego czasu na konferencjach i radach pedagogicznych podejmowano dyskusje na temat roli szkoły  udział  nauczycieli w wychowaniu młodego pokolenia. Coraz częściej nawiązywano do tradycji Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W wyniku tych przemian ukształtowała się nowa struktura organizacyjna związku. W miejsce ZOZ i MOZ powołano ponownie ogniska w szkołach. Na terenie Zarządu Oddziału w Bartoszycach utworzono 7 ognisk.

Po Mateuszu Trzasce prezesem Zarządu Oddziału został wybrany Piotr Gilewicz, który  w krótkim czasie został inspektorem szkolnym. Po nim ponownie prezesem został wybrany Feliks Zalewski.

O atmosferze zebrań sprawozdawczo-wyborczych świadczą uchwały, w których akcentowano konieczność zachowania świeckiego charakteru szkoły, zwiększenia nakładów wydawnictw pedagogicznych, zwiększenia budownictwa mieszkaniowego dla nauczycieli.

W dniach 5-8 grudnia 1957 roku odbył się VI Krajowy Zjazd Delegatów ZNP w Warszawie, w którym udział wzięli Feliks Zalewski, Janina Bieniarz i Włodzimierz Obłamski. Po zjeździe nastąpiło ożywienie w pracy związkowej. Powołano rejony konferencyjne. Podstawową formą pracy ognisk stanowiły rejonowe konferencje pedagogiczne organizowane przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Ich głównym zadaniem było doskonalenie zawodowe nauczycieli drogą samokształcenia.

Po Feliksie Zalewskim prezesami Zarządu Oddziału ZNP w Bartoszycach byli kolejno: Feliks Szostek, Marian Petraszko, Eugeniusz Smołucha i po raz trzeci Feliks Zalewski.

Po usilnych staraniach Zarządu Oddziału ZNP  8 lutego 1964 roku Miejska Rada Narodowa przydzieliła lokal na kancelarię w budynku Miejskiej Rady Narodowej.

W 1967 roku ZNP był jedną z największych organizacji związkowych, skupiał prawie wszystkich pracowników oświaty, gdyż na 1013 zatrudnionych do związku należało 962 w tym   693 pracowników pedagogicznych.

Na 10 Powiatowym zjeździe Delegatów ZNP w kwietniu 1969 roku wybrano nowe Prezydium Zarządu Oddziału ZNP w Bartoszycach. Prezesem ponownie wybrano Feliksa Zalewskiego, wiceprezesem Józefa Małeckiego, sekretarzem Donata Borowicza. Na członków Prezydium wybrano: Władysławę Fabisiak, Włodzimierza Karolewskiego, Zenona Szporkę, Artura Jaworskiego, Wacława Stróżyńskiego i Michała Wiśniewskiego.

Wybrano także delegatów na 10 Okręgowy Zjazd Delegatów ZNP w Olsztynie, który był przewidziany na 15 października 1969 roku. Delegatami zostali: Feliks Zalewski, Cezary Suprun, Franciszek Szablewski, Władysława Fabisiak, Władysław Karolewski, Zenon Szporka.

Na 11 Oddziałowym Zjeździe Delegatów ZNP w Bartoszycach w dniu 36 kwietnia 1972 roku wybrano nowy Zarząd Oddziału. Prezesem został wybrany Józef Małecki, Zenon Szporka wiceprezesem. Sekretarzami zostali Danuta Walewska i Donat Borowicz. Na członków prezydium wybrano Stanisława Błyszczka, Janinę Gołąbek, Wacława Stróżyńskiego oraz Włodzimierza Karolewskiego.

Do Oddziałowej Komisji Rewizyjnej weszli:

Do Oddziałowego Sądu Związkowego powołano:

Delegatami na Zjazd Okręgowy zostali:

Delegatem na Zjazd Krajowy wybrany został Józef Małecki.

W 1972 roku nastąpiła reorganizacja Związku. Z dniem 31 grudnia 1972 roku przestały istnieć Zarządy Oddziałów, a w ich miejsce powołano Powiatowe Rady Zakładowe ZNP.

Na członków wybrano:

W skład Komisji Rewizyjnej weszli:

W styczniu 1980 roku na 664 pracowników oświaty do Związku należało 658 członków.

Na kolejnej konferencji sprawozdawczo-wyborczej, która odbyła się 18 marca 1980 roku na Prezesa Rady Zakładowej ZNP w Bartoszycach wybrano ponownie Józefa Małeckiego dyrektora Państwowego Domu Dziecka nr 1 w Bartoszycach, wiceprezesem został wybrany Józef Stróżyński a sekretarzem została Wanda Garbaczewska. Społecznym Inspektorem Pracy został wybrany Jan Buko.

Członkami Zarządu zostali:

Do najważniejszych zadań jakie wytyczył sobie zarząd na kadencję należało:

– udzielanie wszechstronnej opieki nauczycielom studiującym,

– pomoc w pozyskiwaniu mieszkań dla rodzin nauczycielskich,

– otoczenie opieką nauczycieli podejmujących po raz pierwszy pracę,

– organizacja szkoleń teoretyczno – pedagogicznych.

Od 1980 roku rozpoczął się nowy etap działalności organizacyjnej Związku Nauczycielstwa Polskiego, który trwał do 13 grudnia 1981 roku.

W związku z Uchwałą XIII Zjazdu ZNP w Warszawie o ponownych wyborach do Rad Zakładowych ZNP 18 grudnia 1980 roku odbyła się konferencja sprawozdawczo-wyborcza do Rad Zakładowej. W tajnym głosowaniu na prezesa Rady Zakładowej wybrano Henryka Sznytkę, nauczyciela języka niemieckiego w LO.

W związku z wprowadzeniem stanu wojennego została zawieszona działalność wszystkich związków zawodowych. Majątek Rady Zakładowej ZNP został przejęty przez wydział oświaty w Bartoszycach.

Uchwalenie 12 października 1982  ustawy o związkach zawodowy przez Sejm PRL umożliwiło ponowne podjęcie działalności związkowej pracowników bartoszyckiej oświaty.

Po rejestracji Związku Nauczycielstwa Polskiego jako ogólnokrajowej organizacji  27 stycznia 1983 roku na konferencji sprawozdawczo-wyborczej został wybrany Zarząd Oddziału ZNP w Bartoszycach, który następnie wybrał Prezydium Zarządu w następującym składzie:

Członkowie Prezydium

Po zakończeniu okresu reaktywowania ZNP rozpoczęła się trudna, mozolna proca nad odbudową  struktur organizacyjnych Związku i realizacji programu uchwalonego na XXIII krajowym zjeździe.

Na dzień 1 czerwca 1983 roku do Związku Nauczycielstwa Polskiego w Bartoszycach należało 514 osób w tym 27 emerytów.